This post is also available in:
English
Năm 2020 đã đặt ra những thách thức chưa từng có cho ngành du lịch và sự kiện toàn cầu, đặc biệt là các lễ hội văn hóa. Bài viết này tổng hợp thông tin từ cuộc họp nhóm lợi ích đặc biệt của ATLAS (Mạng lưới Toàn cầu về Nghiên cứu và Giáo dục Du lịch và Giải trí) tập trung vào Thành phố Edinburgh, Vương quốc Anh. Edinburgh, được mệnh danh là “Thành phố Lễ hội”, đã trải qua một năm 2020 không có lễ hội vật lý, buộc các nhà tổ chức phải thích nghi nhanh chóng với các mô hình trực tuyến và lai.
Phân tích này khám phá các thách thức tài chính, hoạt động và xã hội mà các lễ hội lớn như Liên hoan Sách Quốc tế Edinburgh và Edinburgh Festival Fringe phải đối mặt, cùng với các giải pháp đổi mới đã được triển khai. Bài viết cũng thảo luận về những bài học kinh nghiệm, những thay đổi trong cách nhìn nhận giá trị của văn hóa và nghệ thuật, và những định hướng chiến lược để xây dựng một tương lai lễ hội bền vững hơn, cân bằng giữa yếu tố địa phương và toàn cầu, vật lý và kỹ thuật số.
Giới thiệu
Cuộc họp của nhóm lợi ích đặc biệt ATLAS (gồm nhóm Sự kiện và nhóm Du lịch Văn hóa) đã tập trung thảo luận về vai trò của các lễ hội văn hóa tại các thành phố, đặc biệt là Edinburgh, vốn nổi tiếng là một “Thành phố Lễ hội”. ATLAS là một mạng lưới toàn cầu chuyên về nghiên cứu và giáo dục du lịch và giải trí, với cộng đồng khoảng 1.400 nhà nghiên cứu và giáo viên. Nhóm Du lịch Văn hóa là nhóm nghiên cứu lâu đời nhất của ATLAS, được thành lập gần như đồng thời với ATLAS vào năm 1991, trong khi nhóm Sự kiện trẻ hơn nhiều, ra đời vào năm 2011.
Năm 2020, đại dịch COVID-19 đã tạo ra một mùa hè “không lễ hội” ở Edinburgh lần đầu tiên trong gần 75 năm lịch sử của các lễ hội tại đây. Sự kiện này đã buộc các nhà tổ chức lễ hội phải suy nghĩ lại về mối quan hệ của họ với thành phố và người dân, cũng như vai trò của lễ hội trong xã hội.
Edinburgh Một Thành phố Lễ hội Toàn cầu
Edinburgh là một thành phố lễ hội hàng đầu thế giới, nơi các cộng đồng sáng tạo và khán giả coi lễ hội là một biểu hiện quan trọng của bản sắc. Các lễ hội ở Edinburgh được thành lập sau Thế chiến II như một phần của công cuộc tái thiết. Theo số liệu năm 2018, các lễ hội này thu hút 4,7 triệu lượt tham dự, tương đương khoảng 1,1 triệu cá nhân, nhiều hơn cả một kỳ FIFA World Cup.
Điều đáng ngạc nhiên là 60% khán giả là người Scotland, gần 40% đến từ Edinburgh, và 40% còn lại từ khắp Vương quốc Anh và thế giới. Các lễ hội đóng góp một phần lớn vào cấu trúc xã hội, văn hóa và kinh tế của thành phố. Riêng Fringe được ước tính đóng góp khoảng 200 triệu bảng Anh cho nền kinh tế Scotland mỗi năm.
Thách thức của năm 2020
Năm 2020 mang đến một loạt thách thức chưa từng có cho các lễ hội Edinburgh:
- Hủy bỏ và Mất mát Tài chính: Vào ngày 1 tháng 4 năm 2020, tất cả các lễ hội mùa hè đều phải đưa ra quyết định hủy bỏ. Liên hoan Sách Quốc tế Edinburgh mất ngay 1 triệu bảng doanh thu vé và hơn 1 triệu bảng từ bán sách và quán cà phê. Fringe ước tính rằng các địa điểm và nghệ sĩ sẽ mất từ 20 đến 30 triệu bảng chỉ trong một năm.
- Vấn đề Vận hành: Nhiều tổ chức phải hoạt động với đội ngũ nhân viên giảm sút (ví dụ, 70% nhân viên cốt lõi của Fringe bị cho nghỉ phép) và làm việc từ xa, gây khó khăn cho việc tổ chức các lễ hội kỹ thuật số.
- Khoảng cách Xã hội: Các quy định về giãn cách xã hội gây khó khăn cho việc tổ chức sự kiện vật lý, đặc biệt là với các địa điểm chật chội và không khí đông đúc vốn là đặc trưng của Fringe.
- Cạnh tranh Kỹ thuật số: Với việc nhiều lễ hội chuyển sang trực tuyến, sự cạnh tranh để thu hút khán giả và sự chú ý tăng lên đáng kể.
- Mối lo ngại Tiền đại dịch: Ngay cả trước COVID-19, các lễ hội Edinburgh đã phải đối mặt với tranh luận về du lịch quá mức, thương mại hóa và sự xa lánh cộng đồng cư dân địa phương, cũng như tác động tiêu cực đến môi trường của các khu vườn tổ chức lễ hội.
Thích nghi và Đổi mới: Các Mô hình Trực tuyến và Lai
Liên hoan Sách Quốc tế Edinburgh
Đối mặt với các thách thức, Liên hoan Sách Quốc tế Edinburgh đã thực hiện những thay đổi đáng kể:
- Chuyển đổi Trực tuyến: Ban tổ chức đã quyết định hủy bỏ lễ hội vật lý và chuyển sang tổ chức một lễ hội trực tuyến quy mô lớn.
- Hỗ trợ Tài chính và Đối tác: Với sự hỗ trợ từ các nhà tài trợ và nhà tài trợ cá nhân (tổng cộng 2 triệu bảng Anh), lễ hội có thể trả lương cho đội ngũ nhân viên và chuẩn bị cho các lễ hội trong tương lai, đồng thời tổ chức một sự kiện trực tuyến miễn phí.
- Nguyên tắc Cốt lõi: Lễ hội tập trung vào “diễn ngôn công khai thông minh” và tạo ra “cộng đồng tư duy” trong môi trường trực tuyến.
- Định dạng Sự kiện: Tổ chức 150 sự kiện (50 cho giới trẻ, 100 cho người lớn), tất cả đều miễn phí truy cập trên nhiều nền tảng, với chức năng xem lại.
- Cơ sở hạ tầng Kỹ thuật số: Xây dựng hai studio truyền hình tại Assembly Rooms, một địa điểm trống của Fringe, với màn hình xanh và hệ thống dịch thuật ngôn ngữ ký hiệu. Các studio này được khử trùng và làm sạch sâu luân phiên.
- Tương tác Đa dạng: Nền tảng trực tuyến bao gồm phòng chat, chức năng hỏi đáp có kiểm duyệt, phụ đề trực tiếp và chức năng ký sách ảo, nơi người xem có thể gặp tác giả qua Zoom và nhận sách đã ký.
- Kết quả ấn tượng: Lễ hội tự hào đạt 200.000 lượt xem trong thời gian diễn ra, với thời lượng xem trung bình 43 phút. Đáng chú ý, 50% khán giả đến từ bên ngoài Vương quốc Anh, so với 5% trong các năm trước, và có người xem từ gần như mọi quốc gia trên thế giới.
- Tầm nhìn Tương lai: Kinh nghiệm này đã tạo ra một nền tảng vững chắc để tổ chức các lễ hội lai (hybrid) trong tương lai, kết hợp sự kiện trực tiếp với yếu tố kỹ thuật số.
Edinburgh Festival Fringe
Fringe, với tính chất không được giám tuyển và số lượng nghệ sĩ, địa điểm khổng lồ, đối mặt với những thách thức riêng biệt:
- Vận động Chính sách và Hỗ trợ Tài chính: Hội Fringe đã làm việc chặt chẽ với chính phủ Vương quốc Anh và Scotland để đảm bảo hỗ trợ tài chính. Họ đã thành công trong việc nhận khoản vay 1 triệu bảng từ chính phủ Scotland để hoàn tiền phí đăng ký cho nghệ sĩ (hơn 600.000 bảng) và đã chứng kiến các gói hỗ trợ văn hóa lớn được công bố.
- Nền tảng Gây quỹ Cộng đồng (Crowdfunder): Hợp tác với Crowdfunder để giúp nghệ sĩ và địa điểm tự gây quỹ. Hơn 100 nghệ sĩ và địa điểm đã tham gia, thu về hơn 360.000 bảng thông qua các khoản đóng góp nhỏ.
- Fringe Marketplace: Tạo ra một nền tảng kỹ thuật số mới, được ví như “Netflix của Fringe”, kết nối 100 buổi biểu diễn sẵn sàng lưu diễn với người mua từ 31 quốc gia khác nhau.
- Hỗ trợ Nghệ sĩ Trực tuyến: Tổ chức hơn 50 buổi thảo luận nhóm, hội thảo và phiên hỏi đáp trực tuyến, thu hút khoảng 1.300 nghệ sĩ. Các đối tác tập trung vào sức khỏe tâm thần, nghệ sĩ là cha mẹ, nghệ sĩ da màu và nghệ sĩ thuộc tầng lớp lao động.
- Sự kiện Cộng đồng: Chương trình “Fringe Days Out” tiếp tục hợp tác với hơn 30 tổ chức từ thiện, tổ chức các buổi biểu diễn nghệ sĩ trực tuyến cho cộng đồng và thử nghiệm các sự kiện đường phố giãn cách xã hội.
- Thu hút Khán giả Sáng tạo:
◦ “Fringe Miniaturised”: Mời nghệ sĩ ghi lại các clip dài không quá một phút, thu hút gần 400 video và 300.000 lượt xem.
◦ “Fringe on Fridays”: Tổ chức bốn buổi biểu diễn trực tiếp hàng tuần, với giá vé 9 bảng Anh. 100% số tiền thu được từ vé được chuyển trực tiếp cho các nghệ sĩ và địa điểm đã đăng ký. - Kế hoạch Tương lai: Fringe đang lên kế hoạch cho tất cả các kịch bản năm 2021, bao gồm lễ hội vật lý quy mô giảm, mô hình hỗn hợp (khả năng cao nhất) và lễ hội chỉ kỹ thuật số. Năm 2022 sẽ là kỷ niệm 75 năm thành lập Fringe và các lễ hội chị em.
Hàm ý Tương lai và Bài học Kinh nghiệm
Tầm nhìn chiến lược và Sự thay đổi
- Không quay lại trạng thái cũ: Sẽ không có sự trở lại trạng thái “nguyên trạng” như trước đây. Cần có một “Tầm nhìn Thành phố Lễ hội Bền vững” mới, được các lễ hội và các bên liên quan của thành phố đồng thuận.
- Đánh giá lại giá trị: Cuộc khủng hoảng đã làm nổi bật giá trị của các nghệ sĩ, nhà tổ chức và chuỗi cung ứng. Xã hội cần nhận ra giá trị văn hóa không chỉ là giải trí mà là một nhu cầu xã hội thiết yếu.
- Mô hình kinh doanh mới: Mô hình kinh doanh của lễ hội phải được tái tạo dựa trên các đề xuất giá trị mới, bao gồm sự tham gia của địa phương và tương tác kỹ thuật số.
- Tính không chắc chắn: Sự không chắc chắn dài hạn vẫn tồn tại, đòi hỏi thời gian lập kế hoạch ngắn hơn và cách tiếp cận linh hoạt.
Vai trò của Kỹ thuật số
- Cứu cánh và Thử nghiệm: Kỹ thuật số đã trở thành một cứu cánh và nền tảng cho sự thử nghiệm và đổi mới.
- Không phải thay thế hoàn toàn: Kỹ thuật số không thể thay thế hoàn toàn trải nghiệm trực tiếp, đặc biệt đối với các lễ hội dựa trên sự tương tác và không khí bên ngoài sự kiện.
- Thách thức của Kỹ thuật số:
◦ Mệt mỏi Kỹ thuật số (Digital Fatigue): Khán giả có thể cảm thấy mệt mỏi với các sự kiện trực tuyến. Vấn đề không chỉ là khả năng tiếp cận công nghệ mà còn là chất lượng của các sự kiện kỹ thuật số.
◦ Thanh toán nội dung: Có một thách thức lớn trong việc khiến khán giả trả tiền cho nội dung kỹ thuật số và đảm bảo tiền đến tay nghệ sĩ chứ không phải các bên trung gian.
Mối quan hệ với Cộng đồng Địa phương và Khách du lịch
- Tái tập trung vào Khán giả địa phương: Cần tái tập trung năng lượng vào khán giả địa phương và lĩnh vực sáng tạo trong nước.
- Mối quan hệ với Cư dân: Mặc dù các lễ hội có lượng lớn khán giả địa phương, một số cộng đồng vẫn cảm thấy bị loại trừ. Các nỗ lực đã được thực hiện để khuyến khích sự tham gia từ các cộng đồng này, ví dụ như chương trình “Stories and Scran” của Liên hoan Sách.
- Phát tán hoạt động: Cần sử dụng không gian xanh của thành phố tốt hơn và phân tán hoạt động lễ hội ra các khu vực ngoại ô để giảm sự tập trung và tăng cường sự tham gia của địa phương.
- Du lịch bền vững: Mục tiêu là thu hút khách du lịch có trách nhiệm, tò mò và trung thành, những người khám phá Edinburgh sâu sắc, thường xuyên và lâu hơn.
Hợp tác và Hỗ trợ Chính phủ
- Tăng cường hợp tác: Đại dịch đã thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các lễ hội chị em và các bên liên quan thông qua Festivals Edinburgh.
- Sự cần thiết của hỗ trợ công: Các lễ hội Edinburgh trước đây được hỗ trợ khoảng 25% từ quỹ công và tự tạo ra 75% doanh thu. Hỗ trợ của chính phủ là “tuyệt đối cần thiết” vì văn hóa là một nhu cầu xã hội và mang lại giá trị kinh tế khổng lồ (hơn 300 triệu bảng/năm cho Scotland). Có nhận thức ngày càng tăng về việc văn hóa nên là trọng tâm của sự phục hồi kinh tế.
- Mối quan hệ với chính trị gia: Các chính trị gia địa phương và quốc gia công nhận tầm quan trọng của các lễ hội, thường xuyên tham gia và ủng hộ chúng. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận vẫn tiếp tục về việc cân bằng giữa thúc đẩy phục hồi kinh tế và nâng cao phúc lợi cộng đồng.
Kết luận
Năm 2020 là một năm thử thách đối với các lễ hội Edinburgh, nhưng nó cũng là một “phòng thí nghiệm sống” đã chứng minh khả năng phục hồi, sáng tạo và đổi mới của ngành. Các lễ hội đã học được cách sử dụng công nghệ để tiếp cận khán giả toàn cầu và tạo ra các trải nghiệm tương tác độc đáo. Tuy nhiên, họ cũng nhận ra rằng trải nghiệm trực tiếp vẫn là cốt lõi và cần được tái tưởng tượng.
Tương lai của các lễ hội tại Edinburgh sẽ là mô hình lai, kết hợp những yếu tố tốt nhất của thế giới vật lý và kỹ thuật số, đồng thời chú trọng hơn vào sự bền vững, sự tham gia của cộng đồng địa phương và sự hỗ trợ liên tục từ chính phủ để nuôi dưỡng giá trị nội tại và kinh tế của nghệ thuật.
Tầm nhìn mới về Thành phố Lễ hội Bền vững hứa hẹn một kỷ nguyên mới, nơi Edinburgh không chỉ là trung tâm của các sự kiện văn hóa mà còn là hình mẫu về sự phát triển lễ hội có trách nhiệm và toàn diện.
