This post is also available in:
English
Bài báo này tổng hợp thông tin từ buổi thảo luận panel “Living Earth Festival 2018: Day 1 Panel Discussion” của SmithsonianNMAI, tập trung vào những nỗ lực đáng kể của ba bộ lạc bản địa ở Hoa Kỳ – Oneida, Cherokee và Quapaw – trong việc phát triển bền vững, bảo tồn văn hóa và tăng cường quyền tự chủ kinh tế.
Các bộ lạc này đã và đang triển khai nhiều sáng kiến đa dạng, từ nông nghiệp hữu cơ và bảo tồn hạt giống bản địa đến du lịch văn hóa, phát triển doanh nghiệp và phục hồi môi trường. Bất chấp những thách thức lịch sử và hiện tại, họ đã thể hiện khả năng phục hồi đáng kinh ngạc và cam kết mạnh mẽ đối với việc truyền lại di sản cho các thế hệ tương lai.
Giới thiệu
Các cộng đồng bản địa ở Hoa Kỳ đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, từ việc mất đất và văn hóa đến những nỗ lực không ngừng nghỉ để tái khẳng định bản sắc và quyền tự chủ. Buổi thảo luận panel tại “Living Earth Festival 2018” mang đến một cái nhìn sâu sắc về những hoạt động đổi mới và phát triển đang diễn ra trong “Indian Country”. Ba đại diện từ các bộ lạc Oneida (Wisconsin), Cherokee (Oklahoma) và Quapaw (Oklahoma) đã chia sẻ những câu chuyện về sự bền bỉ, phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và cam kết với tương lai của cộng đồng họ.
Bài báo này sẽ khám phá những sáng kiến, động lực, thách thức và tầm nhìn tương lai của các bộ lạc này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự chủ lương thực, bảo tồn hạt giống, giáo dục và du lịch văn hóa.
Kết quả và Thảo luận
1. Bộ lạc Oneida
Wisconsin Kyle Wensneski, Giám sát viên địa điểm nông nghiệp của Oneida Nation và đồng sáng lập Mạng lưới Người giữ hạt giống bản địa vùng Trung Tây, đại diện cho bộ lạc Oneida. Ông thuộc Wolf Clan (Bộ tộc Sói) của người Standing Stone (Bộ lạc Oneida), có nguồn gốc từ New York và hiện có ba cộng đồng khác nhau ở Canada, New York và Wisconsin.
Các sáng kiến và thành tựu chính:
- Nông nghiệp hữu cơ và bền vững: Kyle lãnh đạo Joŋtáʔhkwa (nghĩa là “sự duy trì cuộc sống”), một trang trại hữu cơ được chứng nhận rộng 83 mẫu Anh. Trang trại này kết hợp các phương pháp nông nghiệp truyền thống và bền vững để tạo ra một môi trường học tập độc đáo và là mô hình cho cuộc sống lành mạnh.
- Phân phối hạt giống và cây trồng: Joŋtáʔhkwa tổ chức 15 buổi hội thảo hàng năm, bao gồm buổi phân phối hạt giống và cây trồng hàng năm nhắm mục tiêu đến 200 gia đình trong cộng đồng Oneida. Họ cung cấp hạt giống và cây trồng hữu cơ, bản địa với giá khiêm tốn, đồng thời hỗ trợ thiết kế và trồng vườn tại nhà.
- Hệ thống lương thực tích hợp: Bộ lạc Oneida có một “Hệ thống lương thực tích hợp cộng đồng Oneida” (Oᶇeida Community Integrated Food System) đã hoạt động hơn 35 năm. Hệ thống này liên kết tất cả các hệ thống lương thực của bộ lạc, bao gồm một trang trại thông thường rộng 15.000 mẫu Anh, trang trại Joŋtáʔhkwa, một đàn bò ăn cỏ, 86 mẫu Anh vườn táo với 36 giống táo khác nhau, kho lương thực khẩn cấp và kho lương thực thông thường. Ngô trắng, cây trồng số một của họ, được trồng xen kẽ với việc chăn nuôi bò để duy trì chứng nhận hữu cơ và giảm chi phí đầu vào.
- Bảo tồn hạt giống bản địa: Kyle Wensneski đã đồng sáng lập một mạng lưới bảo vệ hạt giống bản địa. Hiện họ đang giữ 80 loại hạt giống khác nhau, từ 5 đến 200 năm tuổi, tất cả đều nảy mầm và đã được gieo trồng. Họ tin rằng những hạt giống này có linh hồn và cần được bảo vệ đặc biệt để đảm bảo chủ quyền và an ninh lương thực.
- Động lực và mục tiêu: Kyle được thúc đẩy bởi tình yêu dành cho hạt giống và mong muốn giáo dục cộng đồng về các phương pháp truyền thống thay vì phương pháp thông thường sử dụng hóa chất và thuốc trừ sâu. Một động lực sâu sắc khác là sự tàn phá của bệnh tiểu đường trong các cộng đồng bản địa, sau khi chứng kiến nỗi đau của ông nội mình. Ông nhấn mạnh rằng thực phẩm là thuốc, và những gì chúng ta đưa vào cơ thể sẽ định hình chúng ta.
Thách thức lịch sử: Rào cản lớn đối với Oneida là việc di dời cưỡng bức khỏi New York, quê hương của họ, sau Chiến tranh Cách mạng. Các làng mạc, hàng nghìn mẫu vườn cây ăn trái và ngô đã bị phá hủy, dẫn đến mất hạt giống, ngôn ngữ và cách sống.
Kế hoạch mở rộng tương lai: Oneida có kế hoạch mở rộng du lịch nông nghiệp (agritourism) để giới thiệu rằng họ luôn là một xã hội nông nghiệp và chia sẻ hạt giống ngô trắng truyền thống của họ. Họ cũng đang nỗ lực tạo ra chương trình chứng nhận hữu cơ riêng cho các bộ lạc bản địa khác, dựa trên hơn 30 năm kinh nghiệm của mình, nhằm giúp các bộ lạc vượt qua rào cản tài chính và thủ tục giấy tờ của các chương trình liên bang/tiểu bang hiện có.
Điều du khách ghi nhớ: Du khách ấn tượng với hệ thống lương thực hoàn chỉnh và bền vững của Oneida, hoạt động hơn 30 năm với rất ít sự phụ thuộc vào các khoản tài trợ bên ngoài.
Vai trò của thanh thiếu niên và người cao tuổi: Thanh thiếu niên Oneida rất tích cực tham gia vào các hoạt động như thu hoạch ngô và các ngày giáo dục, với hơn 750 học sinh tham gia hàng năm. Các chương trình ngôn ngữ và văn hóa cũng đang phát triển mạnh mẽ. Người cao tuổi được coi là người nắm giữ những câu chuyện và kiến thức về hạt giống, và việc dành thời gian với họ là điều cần thiết để bảo tồn di sản.
2. Bộ lạc Cherokee Nation
Cheryl Trask Quản lý cấp cao về Tiếp thị và Vận hành cho Du lịch Văn hóa của Cherokee Nation ở Tulsa, Oklahoma, đại diện cho bộ lạc Cherokee.
Các sáng kiến và thành tựu chính:
- Tác động kinh tế: Cherokee Nation là chính phủ bộ lạc lớn nhất ở Hoa Kỳ với hơn 350.000 công dân. Các doanh nghiệp của họ tạo ra tác động kinh tế hàng năm 2 tỷ USD ở phía đông bắc Oklahoma.
- Đầu tư cộng đồng: 63% doanh thu được đầu tư vào các doanh nghiệp Cherokee để tạo việc làm, ngành công nghiệp, đào tạo và giáo dục người Cherokee. 37% còn lại được đầu tư vào các chương trình và dịch vụ như giáo dục, nhà ở và y tế.
- Du lịch văn hóa: Cherokee Nation điều hành các chương trình du lịch văn hóa bao gồm các bảo tàng, trung tâm chào đón và các triển lãm lịch sử. Các triển lãm nổi bật năm 2018 bao gồm: “1843 Cherokee Peace Council exhibit”, “Cherokee prison post statehood exhibit”, “Letters of John Ross exhibit” và “Salt Works of Sequoyah exhibit”. Du khách có thể tìm hiểu thêm tại visitCherokeeNation.com.
- Phát triển kinh tế đa dạng: Bên cạnh ngành công nghiệp game (casino, nhà hàng, khách sạn, trường đua ngựa, RV campgrounds, cửa hàng bán lẻ, sân golf), Cherokee Nation Business Hospitality Division còn mở rộng sang các lĩnh vực như hợp đồng chính phủ và công nghệ thông tin (IT), hoạt động tại 29 tiểu bang.
Động lực và mục tiêu: Cheryl Trask nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kể đúng câu chuyện lịch sử của người Cherokee, đặc biệt là vượt ra ngoài câu chuyện về Trail of Tears. Việc nghiên cứu chi tiết để đảm bảo thông tin chính xác là ưu tiên hàng đầu, cũng như việc tạo ra di sản cho con cháu.
Thách thức lịch sử: Giống như Oneida, Cherokee Nation phải đối mặt với việc di dời cưỡng bức khỏi quê hương (Trail of Tears) và phải bắt đầu lại hoàn toàn ở một khu vực xa lạ, hoang vắng ở Trung Tây.
Kế hoạch mở rộng tương lai: Cherokee đang xây dựng bệnh viện bản địa Mỹ lớn nhất Hoa Kỳ và có các phòng khám ở tất cả 14 quận của họ. Họ tiếp tục đầu tư mạnh vào giáo dục và bảo tồn các di tích lịch sử, đồng thời mở rộng các hợp đồng chính phủ và lĩnh vực IT để đảm bảo sự ổn định tài chính.
Điều du khách ghi nhớ: Du khách ngạc nhiên khi biết người Cherokee có ngôn ngữ riêng (do Sequoyah phát triển) và không phải tất cả các bộ lạc đều sống trong teepee mà thực tế sống trong nhà. Việc đến thăm các tòa nhà lịch sử và chứng kiến cuộc sống của người Cherokee vào những năm 1800 để lại ấn tượng sâu sắc.
Vai trò của thanh thiếu niên và người cao tuổi: Cherokee Nation có một bộ phận ngôn ngữ lớn và một trường tiểu học nơi trẻ em chỉ nói tiếng Cherokee, nhằm khôi phục và duy trì ngôn ngữ. Người cao tuổi, những người đã từng không muốn nói tiếng mẹ đẻ, giờ đây là những người đóng vai trò quan trọng trong việc truyền dạy ngôn ngữ. Các chuyến đi thực tế giáo dục cho khoảng 2.000 trẻ em mỗi năm cũng là một phần quan trọng của chương trình du lịch.
3. Bộ lạc Quapaw của Oklahoma
Gilbert Johnston, Quản lý Bộ phận Làm vườn tại Downstream Casino Resort ở Quapaw, Oklahoma, đại diện cho bộ lạc Quapaw.
Các sáng kiến và thành tựu chính:
- Canh tác bền vững: Downstream Casino, nằm ở biên giới ba bang Kansas, Missouri và Oklahoma, có các nhà kính trồng rau và thảo mộc cho các nhà hàng của họ. Họ cũng có một nhà máy chế biến thịt bò và tự nuôi trâu. Mục tiêu là trở thành một cơ sở tự cung tự cấp.
- Giáo dục cộng đồng và phục hồi môi trường: Bộ lạc Quapaw có tầm nhìn trả lại cho cộng đồng và giúp đỡ các cộng đồng trong toàn khu vực. Họ đã và đang làm sạch các khu vực bị ô nhiễm nặng (Superfund sites) trong cộng đồng của họ, trồng cây ở các vùng đất ngập nước và tái tạo trái đất. Họ có một Trung tâm Học tập tại casino và khách sạn, nơi trẻ em được dạy về làm vườn và trồng hạt giống.
- Phát triển sản phẩm tự nhiên: Bộ lạc sản xuất mật ong tự nhiên (có đàn ong mật), và có kế hoạch mở rộng sản xuất nến sáp ong và xà phòng từ sữa dê.
- Du lịch và trải nghiệm: Du khách đến thăm Downstream có thể thưởng thức thịt bò/trâu, rau và thảo mộc do bộ lạc tự trồng, cùng với mật ong. Họ cũng tổ chức các chuyến tham quan cơ sở vật chất cho 1.200-1.500 người mỗi năm, bao gồm sinh viên ẩm thực và sinh viên đại học.
Động lực và mục tiêu: Gilbert Johnston nhấn mạnh việc trao lại và dạy thế hệ trẻ về trồng trọt, làm vườn và ăn uống lành mạnh, vì điều này dường như đã bị mất đi. Ông muốn khuyến khích trẻ em ra ngoài, trồng vườn và học hỏi. Tầm nhìn của bộ lạc là giúp đỡ cộng đồng và làm sạch môi trường bị ô nhiễm.
Thách thức: Không nêu rõ thách thức lịch sử, nhưng đề cập đến việc chính phủ mua lại nhiều tài sản bị ô nhiễm (Superfund) cách đây 80 năm, mà bộ lạc Quapaw đang nỗ lực làm sạch và phục hồi.
Kế hoạch mở rộng tương lai: Quapaw dự định mở rộng việc sử dụng mật ong và sữa dê cho các sản phẩm tự nhiên khác như nến và xà phòng. Họ cũng hy vọng phát triển thủy canh trong các nhà kính mới của mình.
Điều du khách ghi nhớ: Du khách và người dân địa phương ngạc nhiên khi biết rằng bộ lạc Quapaw thực hiện rất nhiều hoạt động từ thiện thầm lặng, quyên góp hàng nghìn pound thịt bò cho các trường học, trung tâm người cao tuổi và các hàng hóa khác mà không tìm kiếm sự công nhận, chỉ để mang lại nụ cười cho mọi người.
Vai trò của thanh thiếu niên và người cao tuổi: Thanh thiếu niên tham gia vào các chuyến tham quan nhà kính và các dự án làm vườn tại Trung tâm Học tập. Người cao tuổi cũng được bộ lạc chăm sóc rất tốt, với trung tâm người cao tuổi riêng, vườn riêng để làm vườn, nơi làm gốm và bữa ăn được giao hàng ngày. Bộ lạc Quapaw được biết đến với việc chăm sóc người cao tuổi và thế hệ trẻ, bảo tồn di sản.
Thách thức chung và Tầm nhìn liên bộ lạc Cả ba bộ lạc đều chia sẻ những câu chuyện về sự mất mát lịch sử thông qua việc di dời cưỡng bức và mất đất. Tuy nhiên, họ đã biến những thách thức này thành động lực để tái khẳng định quyền tự chủ. Một điểm chung quan trọng là niềm tin vào việc trao đổi và hỗ trợ lẫn nhau giữa các bộ lạc, đặc biệt là về hạt giống và kiến thức, thay vì chỉ mua từ bên ngoài. Người điều phối cũng nhấn mạnh rằng các bộ lạc ở Oklahoma, thông qua thỏa thuận game với tiểu bang, phải đóng góp một phần trăm doanh thu vào quỹ giáo dục của tiểu bang, cho thấy sự đóng góp rộng lớn hơn của họ cho cộng đồng.
Kết luận
Các câu chuyện từ Oneida, Cherokee và Quapaw minh chứng cho khả năng phục hồi đáng kinh ngạc và tầm nhìn tiến bộ của các cộng đồng bản địa ở Hoa Kỳ. Thông qua các sáng kiến về nông nghiệp bền vững, bảo tồn hạt giống bản địa, du lịch văn hóa có trách nhiệm và phát triển kinh tế đa dạng, các bộ lạc này không chỉ đảm bảo an ninh lương thực và chủ quyền cho chính họ mà còn truyền lại di sản văn hóa phong phú cho các thế hệ tương lai.
Việc nhấn mạnh vào giáo dục, chăm sóc người cao tuổi, sự tham gia của thanh thiếu niên và việc chia sẻ kiến thức đã tạo nên một mô hình phát triển toàn diện, nơi mà “thực phẩm là thuốc” và “hạt giống có linh hồn” không chỉ là những triết lý mà còn là nền tảng cho một tương lai bền vững. Những nỗ lực này không chỉ mang lại lợi ích cho “Indian Country” mà còn cung cấp những bài học quý giá cho toàn xã hội về cách sống hài hòa với thiên nhiên và bảo tồn văn hóa.
