This post is also available in:
English
Bài viết đi sâu phân tích du lịch xanh như một xu hướng tất yếu và chiến lược then chốt trong quá trình tái cấu trúc ngành du lịch hậu đại dịch. Dựa trên các nghiên cứu hành vi du khách, động lực chính sách và phản ứng thị trường, bài viết cung cấp cái nhìn toàn diện về cách ngành du lịch toàn cầu có thể giảm thiểu tác động môi trường, thúc đẩy kinh tế địa phương và đảm bảo công bằng xã hội thông qua du lịch bền vững.
Du lịch không còn “xanh” nếu chỉ nhìn bằng mắt thường
Từ lâu, ngành du lịch được ca ngợi là “ngành công nghiệp không khói” nhờ khả năng tạo ra việc làm, thúc đẩy tăng trưởng GDP và hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, bức tranh toàn cảnh lại không hoàn toàn tươi sáng. Áp lực từ du khách quá đông đúc tại các điểm đến – đặc biệt là các thành phố lịch sử, các khu sinh thái – đã gây ra ô nhiễm, hủy hoại cảnh quan và thậm chí khiến cộng đồng địa phương mất đi bản sắc.
Sự “tiêu dùng văn hóa” không kiểm soát đang biến di sản thành hàng hóa, thiên nhiên thành sân chơi khai thác. Trong bối cảnh đó, khái niệm du lịch xanh – du lịch bền vững – du lịch có trách nhiệm không còn là lựa chọn đạo đức, mà là một chiến lược sống còn.
Định nghĩa lại “xanh”: Ba trụ cột của du lịch bền vững
Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), một mô hình du lịch được xem là bền vững khi nó đồng thời thỏa mãn ba tiêu chí:
-
Giảm tác động môi trường: Tối ưu hóa phương tiện di chuyển, tiết kiệm năng lượng và nước, giảm thiểu rác thải và khí thải carbon.
-
Tăng lợi ích kinh tế địa phương: Ưu tiên sử dụng dịch vụ, sản phẩm do người dân địa phương cung cấp.
-
Tạo tác động xã hội tích cực: Kết nối và hỗ trợ cộng đồng bản địa, đảm bảo công bằng, tôn trọng văn hóa.
Trong thực tiễn, một “du khách xanh” là người có thể lựa chọn hành vi theo cả ba hướng trên trong suốt hành trình của mình.
Du khách xanh đang thức tỉnh: Hành vi thay đổi, động lực gia tăng
Một khảo sát toàn cầu của Booking.com năm 2021 cho thấy:
-
46% người được hỏi cho rằng đại dịch COVID-19 khiến họ cân nhắc lựa chọn du lịch bền vững hơn.
-
Nhưng 50% vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin và thực hiện hành vi bền vững.
Điều này cho thấy “khoảng cách giữa nhận thức và hành động” vẫn còn rất lớn – và đây chính là cơ hội cho ngành du lịch định hình lại trải nghiệm thông qua cung cấp lựa chọn dễ tiếp cận và truyền thông minh bạch.
Ngành công nghiệp đang chuyển mình: Ba mặt trận trọng yếu
Giảm thiểu tác động môi trường
-
Hàng không: IATA – với hơn 290 hãng hàng không – đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050. Việc sử dụng SAF (Sustainable Aviation Fuel) đang dần thay thế nhiên liệu hóa thạch. Một chuyến bay khứ hồi xuyên Đại Tây Dương có thể thải lượng CO2 gấp đôi một ô tô chạy trong một năm – vì vậy, việc bù đắp carbon đang trở thành một lựa chọn phổ biến.
-
Lưu trú: Các khách sạn bền vững được đánh dấu đặc biệt trên các nền tảng như Booking, Agoda. Tiêu chí xanh bao gồm: tiết kiệm nước, sử dụng năng lượng tái tạo, hạn chế nhựa, quản lý thực phẩm thừa… Nhiều nơi đạt chứng chỉ từ GSTC, EDGE, LEED – tạo cơ sở cho du khách tin tưởng lựa chọn.
Hỗ trợ kinh tế bản địa
Sự phát triển của xu hướng “travel like a local” (du lịch như người bản xứ) đang khiến du khách tránh xa các điểm đến thương mại hóa, và hướng đến các trải nghiệm đậm chất địa phương:
-
Ăn uống tại hàng quán dân dã thay vì chuỗi quốc tế.
-
Ở homestay, nhà dân thay vì resort.
-
Mua sản phẩm thủ công, nghệ thuật từ các nghệ nhân địa phương.
Các nền tảng như Airbnb Experiences, Klook Local Tours, TripAdvisor… đang trở thành cầu nối mạnh mẽ giữa du khách và dịch vụ địa phương – giúp phân phối lại lợi ích kinh tế và giảm tình trạng “rò rỉ doanh thu” ra ngoài cộng đồng.
Tác động xã hội và du lịch sinh thái
Khía cạnh này thường bị bỏ quên – nhưng lại chính là lõi giá trị của phát triển bền vững. Du lịch nếu không kiểm soát có thể:
-
Đẩy giá đất, giá sinh hoạt tăng cao.
-
Tạo “bong bóng tiêu dùng” không phù hợp với cộng đồng sở tại.
-
Xâm hại văn hóa bản địa thông qua áp đặt lối sống du khách.
Mô hình du lịch sinh thái – ecotourism và du lịch cộng đồng – CBT là hai giải pháp đang được áp dụng rộng rãi. Các DMO (Destination Management Organizations) giữ vai trò điều phối – từ việc phân luồng khách, đến liên kết với hướng dẫn viên bản địa, giáo dục khách về ứng xử bền vững.
Chiến lược truyền thông: Hành động xanh phải được kể lại
Một nghịch lý hiện nay là: hơn 70% nhà cung cấp dịch vụ đã có hành động xanh, nhưng 30% trong số đó không truyền thông điều này ra ngoài.
Trong nền kinh tế hành vi – nơi quyết định tiêu dùng gắn liền với thông tin – đây là một thiếu sót chiến lược. Việc gắn nhãn “eco” không chỉ giúp du khách ra quyết định, mà còn tạo động lực cho các bên liên quan khác nối tiếp.
Nhận diện “tẩy xanh” (greenwashing): Trách nhiệm của cả người bán và người mua
Không ít doanh nghiệp lợi dụng xu hướng xanh để quảng bá sai lệch. Những cụm từ như “eco-friendly”, “green hotel”… đôi khi không đi kèm tiêu chuẩn rõ ràng. Chính vì vậy:
-
Du khách cần đọc kỹ mô tả, tìm hiểu về chứng chỉ.
-
Các tổ chức như GSTC hoặc các công cụ như Google Sustainability badge, Booking Sustainable badge nên được tích hợp rộng rãi.
-
Truyền thông và influencer có thể đóng vai trò kiểm chứng, chia sẻ và minh bạch hóa trải nghiệm.
Xanh không phải là lựa chọn – mà là nghĩa vụ tiến hóa của ngành du lịch
Trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu, bất bình đẳng xã hội và sự gia tăng nhận thức của người tiêu dùng, du lịch xanh là con đường không thể đảo ngược. Đây là lời đáp:
-
Cho những bãi biển bị bào mòn bởi overtourism.
-
Cho cộng đồng đang bị gạt ra khỏi chuỗi giá trị du lịch.
-
Và cho chính hành tinh mà chúng ta – cả khách lẫn chủ – cùng chia sẻ.
Tương lai du lịch không nằm ở số lượng người đi, mà nằm ở chất lượng tác động mà mỗi chuyến đi để lại. Và chính bạn – người tiêu dùng, người làm du lịch, nhà quản lý – là nhân tố thay đổi trò chơi này.
