This post is also available in:
English
Bài viết này trình bày chi tiết về vấn đề tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) hoạt động trong lĩnh vực du lịch bền vững, vốn được coi là xương sống của ngành. Tác giả phân tích các thách thức nội tại và bên ngoài mà các DNVVN phải đối mặt khi tiếp cận công cụ tài chính, đồng thời khảo sát các công cụ và cơ chế tài chính hiện có và đổi mới, nhấn mạnh vai trò thiết yếu của chính sách hỗ trợ, chương trình nâng cao năng lực và thu thập dữ liệu toàn diện. Bằng cách trình bày các nghiên cứu điển hình từ Hy Lạp (Costa Navarino) và Mexico (chương trình “Connecta Turismo”), bài viết cung cấp góc nhìn thực tiễn và bài học giá trị trong việc thúc đẩy tài chính bền vững cho các DNVVN du lịch.
Ngành du lịch đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế toàn cầu và là lĩnh vực then chốt trong việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs). Các chương trình như 10YFP Sustainable Tourism Program đã xác định rõ mục tiêu tách tăng trưởng du lịch khỏi việc gia tăng sử dụng tài nguyên thiên nhiên, đồng thời hỗ trợ thực hiện các SDG như việc làm bền vững (SDG 8), hành động khí hậu (SDG 13), bảo vệ môi trường sống (SDG 14 và 15). Trong bối cảnh đó, các DNVVN du lịch – chiếm phần lớn trong chuỗi giá trị ngành – gặp phải những trở ngại lớn về tiếp cận tài chính do hạn chế nguồn lực và thiếu công cụ tài chính phù hợp với tính đặc thù của mô hình kinh doanh bền vững. Từ nhu cầu này, các tổ chức như Mạng lưới One Planet đã tổ chức diễn đàn chính sách nhằm tìm kiếm giải pháp toàn diện cho tài chính phát triển bền vững.
Thách thức và Đặc thù của DNVVN Du lịch trong Tiếp cận Tài chính Bền vững
Các DNVVN du lịch gặp nhiều rào cản khi tiếp cận các công cụ tài chính phục vụ phát triển bền vững. Từ hạn chế nguồn lực tài chính, thiếu nhân sự chuyên trách cho đến việc bị định giá sai rủi ro bởi hệ thống ngân hàng, những doanh nghiệp này thường không có khả năng đầu tư vào các dự án xanh. Đặc biệt, đặc điểm của các DNVVN trong ngành du lịch như quy mô nhỏ, tính thời vụ, thiếu tài sản đảm bảo và mô hình kinh doanh phi chính thức, khiến họ khó khăn hơn trong việc tiếp cận tín dụng hoặc các khoản vay có điều kiện thuận lợi.
Ngoài ra, ngành du lịch chịu ảnh hưởng mạnh từ các yếu tố nhân khẩu học như doanh nghiệp gia đình, nhóm yếu thế hay doanh nghiệp khởi nghiệp theo lối sống, vốn cần hỗ trợ tài chính đi kèm đào tạo, hướng dẫn kỹ thuật và nâng cao nhận thức. Bên cạnh đó, các yếu tố như rủi ro môi trường gián tiếp, rủi ro chuyển đổi công nghệ và thiếu ưu đãi đầu tư xanh là những cản trở đáng kể. Trong nhiều trường hợp, các khoản đầu tư bền vững bị định giá quá cao do thiếu dữ liệu đánh giá đúng rủi ro.
Công cụ và Cơ chế Tài chính cho Du lịch Bền vững
Giải pháp tài chính cho DNVVN du lịch không chỉ giới hạn ở tín dụng truyền thống mà cần đa dạng hóa bao gồm trái phiếu xanh, vốn cổ phần bền vững, bảo lãnh tín dụng và crowdfunding. Điều chỉnh linh hoạt theo đặc thù ngành như cơ chế trả lãi theo mùa vụ hoặc tạo các gói vay phù hợp với năng lực tài chính thấp của DNVVN đã được áp dụng tại Bahamas, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong quản lý dòng tiền. Ở giai đoạn đầu khởi nghiệp, vai trò của các nhà đầu tư thiên thần, quỹ cộng đồng và bảo lãnh công là rất thiết yếu.
Mô hình crowdfunding – đặc biệt là hình thức dựa trên phần thưởng – đang nổi lên như một công cụ hiệu quả cho các sáng kiến du lịch cộng đồng và du lịch trải nghiệm, giúp tăng cường sự tham gia của cộng đồng và kết nối người tiêu dùng với mục tiêu phát triển địa phương.
Vai trò Chính sách và Hỗ trợ Kỹ thuật
Tài chính bền vững cho DNVVN là một chính sách độc lập cần được tích hợp trong chiến lược phát triển du lịch quốc gia. Các biện pháp hỗ trợ kỹ thuật như hướng dẫn lập kế hoạch kinh doanh, xây dựng hồ sơ tài chính, đào tạo kỹ năng tài chính và quản lý dòng tiền đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng khả năng tiếp cận vốn của DNVVN. Tại Ireland, các công cụ hỗ trợ kinh doanh đi kèm đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc cải thiện hồ sơ vay vốn và tăng cơ hội tiếp cận tài chính cho doanh nghiệp nhỏ.
Ngoài ra, chính sách nên tạo điều kiện cho các nhóm DNVVN hợp tác thành cụm ngành để cùng xây dựng đề án, tận dụng sức mạnh tổng hợp và tăng hiệu quả tiếp cận các chương trình tín dụng công. Vai trò của chính quyền địa phương trong đào tạo, khuyến khích sử dụng năng lượng sạch và quản lý chất thải cũng không thể thiếu.
Thu thập Dữ liệu và Tiêu chuẩn hóa
Một trong những điểm yếu lớn nhất hiện nay là thiếu dữ liệu đáng tin cậy về tài chính bền vững trong DNVVN du lịch. Việc thiếu hệ thống chỉ tiêu thống nhất và đánh giá chuẩn hóa khiến các nhà đầu tư và ngân hàng khó định giá rủi ro đúng mức. Do đó, việc gắn thẻ tín dụng theo mục tiêu SDG, thu thập và phân tích dữ liệu theo phân ngành là bước đi cần thiết để tăng tính minh bạch, tạo tiền đề cho thiết kế các công cụ tài chính chuyên biệt.
Kinh nghiệm Quốc tế: Costa Navarino (Hy Lạp) và Connecta Turismo (Mexico)
Mô hình Costa Navarino đã chứng minh rằng du lịch bền vững có thể là động lực tăng trưởng kinh tế-xã hội nếu gắn kết tốt giữa doanh nghiệp, cộng đồng và chính sách. Với hơn 1 tỷ euro tác động kinh tế trực tiếp tại Messina, Costa Navarino hỗ trợ 2288 nhà cung cấp, tạo hàng nghìn việc làm và phát triển thương hiệu sản phẩm địa phương trên thị trường quốc tế. Đồng thời, chương trình bảo tồn rùa biển và trồng lại hàng nghìn cây ô liu cổ thụ khẳng định cam kết bảo vệ môi trường sống.
Ở Mexico, chiến lược “Connecta Turismo” không chỉ kết nối các nhà cung cấp địa phương với chuỗi giá trị du lịch mà còn phối hợp với bốn ngân hàng phát triển để cung cấp tín dụng phù hợp cho DNVVN, từ dịch vụ khách sạn, nhà hàng đến vận chuyển và cung cấp thực phẩm. Hơn 435 triệu USD tín dụng được cấp, trong đó có các khoản vay ưu đãi cho phụ nữ và doanh nghiệp nông thôn, chứng minh rằng việc phối hợp chính sách – ngân hàng – cộng đồng là hướng đi hiệu quả cho tài chính bền vững.
Tài chính phát triển bền vững cho DNVVN du lịch không chỉ là công cụ để tiếp cận vốn mà còn là chìa khóa thúc đẩy chuyển đổi xanh trong ngành du lịch toàn cầu. Những thách thức hiện hữu có thể được vượt qua thông qua cơ chế tài chính linh hoạt, chính sách nhất quán, sự hỗ trợ kỹ thuật và hệ thống dữ liệu đáng tin cậy. Kinh nghiệm quốc tế từ Hy Lạp và Mexico cho thấy rằng sự phối hợp đa ngành và tầm nhìn dài hạn sẽ giúp DNVVN du lịch đóng góp mạnh mẽ hơn vào phát triển bao trùm và bền vững, hướng tới tương lai xanh của ngành du lịch thế giới.
