This post is also available in:
English
Bài viết này phân tích vai trò ngày càng sâu sắc của mạng xã hội trong hành vi du lịch hiện đại, từ việc gợi cảm hứng và ảnh hưởng đến lựa chọn điểm đến, đến những hệ lụy về đạo đức, môi trường và sự đồng hóa trải nghiệm. Dưới góc nhìn đa chiều, bài viết lý giải cách mạng xã hội trở thành một công cụ tiếp thị mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng là nhân tố gây ra những “vết nứt” trong cấu trúc du lịch bền vững.
Mạng xã hội – Động cơ truyền cảm hứng du lịch mạnh mẽ chưa từng có
Không còn đơn thuần là công cụ kết nối bạn bè, mạng xã hội ngày nay là cỗ máy tạo động lực du lịch mạnh mẽ. Người dùng dễ dàng bị cuốn vào các bức ảnh đẹp, video du lịch ấn tượng, hoặc story khám phá những nơi ít người biết đến. Từ đó, họ không chỉ muốn đến một nơi – họ muốn sống lại trải nghiệm của chính những gì họ đã thấy. Sự thôi thúc này diễn ra gần như ngay lập tức, khiến quyết định du lịch trở nên cảm tính và phụ thuộc vào thị giác.
Những người sáng tạo nội dung – influencer – ngày càng giữ vai trò quyết định trong hành vi du lịch của công chúng. Thay vì chỉ giới thiệu điểm đến, họ xây dựng một thế giới trải nghiệm mang dấu ấn cá nhân, đưa người xem hòa mình vào hành trình. Với hàng chục nghìn người theo dõi, họ định hình nên những “địa điểm đáng đến” mới, đồng thời gợi mở những câu chuyện riêng biệt, từ phong cảnh đến văn hóa. Điều quan trọng là: họ không chỉ mô tả – họ kể lại, cảm nhận và lan tỏa thông điệp.
Sáng tạo kỹ thuật số trong du lịch: Khi giới hạn địa lý bị xóa bỏ
Đại dịch COVID-19 là bước ngoặt buộc ngành du lịch toàn cầu tái cấu trúc. Trong hoàn cảnh đó, du lịch kỹ thuật số lên ngôi. Những mô hình như tour ảo điều khiển từ xa của quần đảo Faroe – nơi người dùng có thể tương tác với hướng dẫn viên thật thời gian thực – đã mở ra khái niệm du lịch mang tính trải nghiệm mà không cần hiện diện vật lý. Đây không chỉ là giải pháp thay thế trong khủng hoảng, mà là khởi đầu cho một cách tiếp cận mới: du lịch như một sản phẩm công nghệ có thể tiêu dùng qua màn hình, tương tác như chơi game, và kích thích sự tò mò một cách bền vững.
Đánh giá trực tuyến: Công cụ định hướng hay vùng xám niềm tin?
Trước khi đặt tour, khách sạn, hay nhà hàng, 90% du khách Đức đọc đánh giá trực tuyến – một tỷ lệ đại diện xu hướng toàn cầu. Nhưng niềm tin này không hoàn toàn vững chắc: khoảng 15% đánh giá có thể là giả. Người tiêu dùng bị giằng xé giữa mong muốn tin tưởng và sự cảnh giác. Trong thế giới kỹ thuật số, ảnh đẹp, lời khen sáo rỗng và sự thiếu minh bạch dễ dẫn đến ảo tưởng về chất lượng. Vì thế, việc đọc kỹ cả các đánh giá tiêu cực, kiểm tra ảnh thật từ người dùng và so sánh nhiều nguồn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Một hiệu ứng phụ của mạng xã hội là sự đồng nhất hóa trải nghiệm. Khi một địa điểm trở nên “hot”, tất cả mọi người đến đó với cùng mục tiêu: tái hiện bức ảnh đã lan truyền. Điều này khiến du lịch dần mất đi yếu tố bất ngờ, khám phá và cá nhân hóa – vốn là cốt lõi của hành trình. Không gian bị chiếm dụng không phải để sống trong khoảnh khắc, mà để tái tạo hình ảnh. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn cho ngành du lịch: làm sao để khơi dậy lại mong muốn trải nghiệm thực sự, chứ không chỉ sống vì một bức ảnh đẹp?
Quá tải du lịch và tổn thương vô hình từ một bức ảnh
Sức mạnh viral của mạng xã hội đôi khi trở thành con dao hai lưỡi. Một tấm ảnh triệu like có thể đẩy một ngôi làng nhỏ trở thành điểm đến bất ngờ, khiến cơ sở hạ tầng không kịp thích ứng. Những câu chuyện như cánh đồng hoa lavender ở Provence (Pháp) bị giẫm nát, hay ngôi làng Lauterbrunnen (Thụy Sĩ) kẹt cứng xe cộ vì được gọi là “Maldives của Milan”, cho thấy ảnh hưởng thật sự của hành vi lan truyền thiếu kiểm soát. Bản sắc địa phương, sự yên bình, và cả mùa màng – có thể bị xóa sổ chỉ bởi một cú click.
Không phải mọi khung cảnh đẹp đều được phép ghi lại. Trong nhiều trường hợp, sự riêng tư và văn hóa bản địa bị xâm phạm bởi các du khách mải mê tìm “bối cảnh đẹp”. Tại Angkor Wat, các nhà sư từng phải phản ứng vì bị làm phiền liên tục để chụp ảnh. Ở các nơi linh thiêng, các nghi thức tôn giáo bị quay lén hoặc chụp trộm. Việc sử dụng camera, flycam, hay zoom ống kính vào đời sống cá nhân đã vượt quá ranh giới văn hóa – biến khách du lịch thành “người tiêu dùng hình ảnh thiếu ý thức”.
Dark Tourism và bi kịch của những bức ảnh “kỷ niệm” tại nơi từng đau thương
Du lịch u tối (dark tourism) – hành trình đến các địa điểm từng chứng kiến đau thương – đang bị khai thác sai lệch. Những nơi như Chernobyl, Auschwitz hay Ground Zero được chụp ảnh như bối cảnh điện ảnh, đôi khi kèm theo tạo dáng cười tươi hay trang phục thời trang không phù hợp. Điều này làm tổn thương ký ức tập thể, bóp méo mục đích tưởng niệm. Khi mạng xã hội biến mọi không gian thành phông nền cá nhân, câu hỏi đạo đức lại một lần nữa được đặt ra: chúng ta đi du lịch để học hỏi, hay chỉ để được thấy?
Các doanh nghiệp du lịch hiện đại đã nhanh chóng tích hợp xu hướng thị giác vào sản phẩm. Ứng dụng của easyJet cho phép người dùng tải ảnh Instagram và tìm điểm đến phù hợp – thể hiện sự kết nối trực tiếp giữa “cảm hứng tức thì” và hành động đặt vé. Trong tương lai, mạng xã hội không chỉ là nền tảng lan tỏa, mà sẽ là một phần của hành vi du lịch – từ lựa chọn điểm đến, trải nghiệm dịch vụ, đến chia sẻ và phản hồi sau hành trình.
Mỗi cú chụp – một lựa chọn đạo đức
Mạng xã hội đã làm thay đổi cách con người lên kế hoạch, trải nghiệm và ghi nhớ hành trình. Nhưng quyền năng ấy đi kèm với trách nhiệm. Là du khách thời đại số, chúng ta cần hiểu rằng mỗi bức ảnh đăng tải không chỉ là ký ức cá nhân, mà còn là tác động lên cộng đồng, cảnh quan và văn hóa địa phương. Du lịch có trách nhiệm trong thời đại chia sẻ không chỉ là xu hướng – mà là đạo đức cần có.
