This post is also available in:
English
Bài báo này trình bày về “Du lịch Có ý nghĩa” – một mô hình mới nổi được phát triển nhằm định hướng sự phát triển của du lịch toàn cầu trong kỷ nguyên hậu đại dịch. Dựa trên các nguyên tắc của du lịch bền vững và có trách nhiệm, Du lịch Có ý nghĩa tập trung vào việc tạo ra giá trị và lợi ích cho tất cả sáu nhóm bên liên quan chính: khách du lịch, cộng đồng địa phương, nhân viên ngành du lịch, các công ty, chính phủ và môi trường (thế hệ tương lai).
Bài báo thảo luận về các thách thức mà ngành du lịch phải đối mặt trước và trong đại dịch, và thông qua các ví dụ thực tiễn từ những người đoạt giải thưởng Du lịch Có ý nghĩa năm 2022, chứng minh cách mô hình này có thể thúc đẩy sự liên kết lợi ích, tính bền vững tích cực và trải nghiệm du lịch mang tính thay đổi.
Giới thiệu
Ngành du lịch toàn cầu đã đạt đến một điểm bùng phát vào năm 2019, ngay cả trước khi đại dịch bùng phát. Du lịch có nguy cơ bị công chúng coi là tác nhân gây ra sự hủy hoại, ô nhiễm và du lịch quá tải, dẫn đến các hiện tượng như flight shaming (xấu hổ khi đi máy bay). Sự gia tăng của du lịch đại chúng đã khiến số lượng chuyến đi quốc tế tăng gấp năm lần trong 40 năm (1980-2019), nhưng mặt tiêu cực của nó ngày càng trở nên rõ rệt, với những cộng đồng địa phương ở Venice hay Barcelona cảm thấy thành phố của họ bị khách du lịch chiếm đoạt. Hơn nữa, sự gia tăng của khách du lịch ngoài phương Tây và sự đồng nhất của các trải nghiệm du lịch trên toàn cầu đã dẫn đến cảm giác nhàm chán và thiếu tôn trọng văn hóa.
Đại dịch COVID-19, cùng với khủng hoảng khí hậu đang diễn ra, đã làm nổi bật sự mong manh của cuộc sống và sự cần thiết phải thay đổi. Du lịch Có ý nghĩa xuất hiện như một mô hình mới được phát triển để định hướng sự phát triển của du lịch toàn cầu trong kỷ nguyên hậu đại dịch, coi khủng hoảng là cơ hội để khởi động lại du lịch theo một cách khác biệt và bền vững hơn.
Nền tảng của Du lịch Có ý nghĩa
Du lịch Có ý nghĩa được xây dựng dựa trên các khái niệm về du lịch bền vững và du lịch có trách nhiệm, nhưng khác biệt ở chỗ nó cung cấp các công cụ để mang lại chất lượng và lợi ích cho sự liên kết lợi ích của tất cả các bên liên quan. Sáu nhóm bên liên quan chính bao gồm:
- Khách du lịch (Guests/Travelers)
- Cộng đồng địa phương (Host communities)
- Nhân viên (Employees)
- Các công ty (Companies)
- Chính phủ (Governments)
- Môi trường (Environment/Future Generations).
Hai từ khóa quan trọng trong Du lịch Có ý nghĩa là liên kết lợi ích và quan tâm đến tất cả các bên liên quan. Thay vì cố gắng cân bằng lợi ích của các bên liên quan (ví dụ: giữa khách du lịch và cộng đồng địa phương), Du lịch Có ý nghĩa tìm cách tìm kiếm các hình thức liên kết lợi ích để mang lại chất lượng sản phẩm cao hơn, mối quan hệ tốt hơn giữa chủ nhà và khách, điều kiện làm việc được cải thiện và phát triển khu vực cũng như môi trường.
Mô hình này cũng dựa trên khái niệm bền vững tích cực (positive sustainability), tập trung vào việc đảm bảo lợi ích và sự hài lòng cho tất cả các bên liên quan, thay vì chỉ giảm thiểu tác động tiêu cực hoặc gây cảm giác tội lỗi về các hoạt động du lịch. Ngoài ra, nó tích hợp tâm lý học tích cực (positive psychology) và kinh tế trải nghiệm chuyển đổi (transformational experience economy), nhấn mạnh rằng du lịch nên là một trải nghiệm có khả năng thay đổi và mở rộng bản thân.
Thách thức và Sự cần thiết phải thay đổi
Sự phát triển của du lịch trước đây cho thấy sự chuyển dịch từ giải trí sang trải nghiệm, với nhiều mục đích khác nhau trong một chuyến đi (ví dụ: du mục kỹ thuật số, thăm bạn bè/người thân, du lịch tôn giáo, du lịch đặc biệt). Tuy nhiên, các hình thức du lịch tiêu dùng nông cạn (như biển, cát, tình dục hay tham quan, mua sắm, chụp ảnh tự sướng) không còn đáp ứng nhu cầu về sự biến đổi hay mở rộng trải nghiệm cá nhân.
Sự cần thiết phải thay đổi càng trở nên cấp bách hơn do cuộc khủng hoảng khí hậu. Các giải pháp truyền thống, như trường hợp Vườn Quốc gia Komodo ở Indonesia, cho thấy sự thất bại của việc “cân bằng” lợi ích hoặc chỉ ưu tiên lợi ích của một số bên liên quan. Việc tăng phí vào cửa đột ngột lên 1.000 USD tại Komodo, nhằm bảo vệ rồng Komodo, đã đe dọa sinh kế của cộng đồng địa phương, dẫn đến các cuộc đình công và có thể làm gia tăng nạn đánh bắt cá và săn trộm bất hợp pháp.
Một giải pháp theo mô hình Du lịch Có ý nghĩa sẽ bao gồm việc bảo vệ động vật thông qua các khu vực hạn chế, đồng thời nâng cao thu nhập và cơ hội kinh doanh cho cộng đồng địa phương thông qua đào tạo, hỗ trợ sản phẩm khu vực, ẩm thực chuyên biệt, hướng dẫn viên đa ngôn ngữ và quảng bá văn hóa địa phương. Điều này đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên, từ du khách đến môi trường và chính phủ.
Các ví dụ điển hình về Du lịch Có ý nghĩa
Các tổ chức đoạt giải thưởng Du lịch Có ý nghĩa năm 2022 đã thể hiện rõ ràng các nguyên tắc của mô hình này:
Singular Places: Nền tảng đặt phòng này không chỉ là một công cụ đặt chỗ mà là một mạng lưới kết nối các nhà cung cấp dịch vụ độc lập với du khách có ý thức tác động. Họ tập trung vào việc giữ tiền tại địa phương, tạo việc làm công bằng và thúc đẩy trải nghiệm đích thực. Singular Places không dựa vào chứng nhận mà vào sự kết nối con người và tác động thực tế.
Withlocals: Nền tảng này kết nối du khách với người dân địa phương thông qua các trải nghiệm riêng tư, chìm đắm, như thể “đi chơi với một người bạn mới”. Vớilocals trao quyền cho các hướng dẫn viên địa phương, coi họ như những “doanh nhân vi mô”, đảm bảo thu nhập công bằng và lịch trình linh hoạt. Họ tập trung vào việc tôn trọng văn hóa địa phương, tránh tình trạng quá tải (thông qua các tour riêng tư và khuyến khích khám phá các khu vực ít được biết đến), cung cấp việc làm chất lượng, đóng góp vào kinh tế địa phương và bảo vệ môi trường tự nhiên (tour tác động thấp, bù đắp carbon).
Adventure Boutique: Công ty này cung cấp các chuyến đi mạo hiểm độc đáo, mục tiêu là tạo ra sự biến đổi tích cực trong khách hàng. Các chuyến đi nhấn mạnh sự tương tác sâu sắc với cộng đồng địa phương, như chuyến thám hiểm Sierra Leone bao gồm việc thăm và hỗ trợ một bệnh viện địa phương. Điều này không chỉ thay đổi quan điểm của du khách mà còn thúc đẩy các hành động từ thiện và hiểu biết liên văn hóa.
Small Luxury Hotels of the World (SLH) – Considerate Collection: SLH đã tạo ra một bộ sưu tập các khách sạn sang trọng nhỏ, tập trung vào môi trường, văn hóa và cộng đồng. Các khách sạn này thường thuộc sở hữu và quản lý địa phương, sử dụng vật liệu và sản phẩm địa phương. Họ thể hiện rằng sự sang trọng có thể đi đôi với tính bền vững, ví dụ như khách sạn Alila Phuket (nay là The Slate) đã tiết kiệm hàng triệu chai nhựa, tái tạo rạn san hô và giáo dục cộng đồng về quản lý chất thải và nước.
Unseen Tours: Là một doanh nghiệp xã hội ở London, Unseen Tours đào tạo và thuê những người từng vô gia cư làm hướng dẫn viên du lịch. Các hướng dẫn viên chia sẻ những câu chuyện và góc nhìn độc đáo về thành phố, giúp tăng cường hiểu biết về tình trạng vô gia cư và thay đổi định kiến. Mô hình này thay đổi động lực quyền lực, biến những người từng “vô hình” trở thành người dẫn dắt. Ít nhất 60% doanh thu từ bán vé trực tiếp cho hướng dẫn viên, giúp họ thoát khỏi tình trạng vô gia cư và tìm thấy ý nghĩa công việc.
4VI (trước đây là Tourism Vancouver Island): Tổ chức này đã chuyển đổi từ một tổ chức tiếp thị điểm đến (DMO) thành một tổ chức quản lý điểm đến và tác động xã hội, với tầm nhìn “du lịch là một động lực tốt cho Đảo Vancouver mãi mãi”. 4VI tập trung vào bốn trụ cột trách nhiệm xã hội: doanh nghiệp, cộng đồng, văn hóa (bao gồm hòa giải với người bản địa) và môi trường. Họ đang thực hiện một nghiên cứu độc đáo về lượng khí thải carbon từ tất cả các hoạt động du lịch trên Đảo Vancouver và cam kết thúc đẩy Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc.
Kết luận
Du lịch Có ý nghĩa không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà là một công cụ thiết thực giúp đạt được tương lai du lịch bền vững. Nó thách thức cách tiếp cận truyền thống về du lịch đại chúng và thay vào đó, tập trung vào việc tạo ra lợi ích cho tất cả các bên liên quan thông qua sự liên kết lợi ích và tính bền vững tích cực.
Những ví dụ điển hình từ các tổ chức đoạt giải thưởng đã chứng minh rằng việc chuyển đổi là khả thi và cần thiết. Như câu nói của Niccolò Machiavelli, Đừng bao giờ để một cuộc khủng hoảng tốt bị lãng phí – đại dịch đã mang đến cơ hội để khởi động lại du lịch theo một cách có ý nghĩa hơn. Bằng cách tập trung vào chất lượng, trải nghiệm chuyển đổi và tác động xã hội tích cực, Du lịch Có ý nghĩa định hình một con đường phía trước nơi du lịch thực sự có thể là một động lực tốt cho thế giới.
