This post is also available in:
English
Trong hơn hai thập kỷ qua, bản Lài, một ngôi làng nhỏ nằm sâu trong vùng núi Sapa, tỉnh Lào Cai, đã dần chuyển mình từ một cộng đồng sống khép kín thành điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước. Câu chuyện phát triển của bản không chỉ là hành trình vượt khó, mà còn thể hiện nỗ lực tự chủ của người H’Mông Đen trong việc thích nghi với du lịch hiện đại mà không đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống.
Du lịch làm thay đổi diện mạo bản làng
Theo chia sẻ của bà Vy B, một người dân địa phương, trước đây bản Lài gần như không có du khách và người dân sống chủ yếu dựa vào canh tác nông nghiệp. Tuy nhiên, khoảng 20 năm trở lại đây, làn sóng du lịch bắt đầu len lỏi tới từng con đường đất, mang theo cả cơ hội lẫn thử thách.
“Khoảng 20 năm trước, chúng tôi không có nhiều khách du lịch đến hàng ngày và cuộc sống của chúng tôi khó khăn hơn… chúng tôi thấy khách thích xem nên chúng tôi muốn thử homestay nữa.”
Nắm bắt được nhu cầu trải nghiệm văn hóa bản địa của du khách, nhiều hộ dân đã chuyển hướng sang mô hình kinh doanh homestay. Với sự hỗ trợ từ các nhóm bạn bè và tổ chức xã hội, người dân đã được tập huấn về cách làm du lịch, đón tiếp khách, và gìn giữ môi trường sống bản địa.
Homestay mở ra cơ hội kinh tế mới
Chỉ trong vòng vài năm, mô hình homestay ở bản Lài đã phát triển đáng kể. Nhiều hộ gia đình, đặc biệt là phụ nữ, đã mạnh dạn khởi nghiệp, mang đến không gian lưu trú đậm chất H’Mông với các hoạt động như dệt vải, nấu ăn cùng chủ nhà, hay trải nghiệm cuộc sống nông thôn.
“Bây giờ làng của tôi đang thay đổi… tôi rất vui khi thấy khách đến làng của tôi, những người như tôi có thể làm homestay và kiếm tiền, đó là một cuộc sống tốt hơn.”
Việc làm du lịch không chỉ giúp người dân tăng thu nhập mà còn góp phần cải thiện điều kiện sống, nâng cao vị thế cộng đồng thiểu số trong xã hội hiện đại.
Phụ nữ bản Lài “đem làng đi bán” tại Hà Nội
Một bước ngoặt quan trọng trong quá trình chuyển mình của bản Lài là chuyến đi của 11 người dân – phần lớn là phụ nữ – đến Hà Nội để gặp gỡ các công ty du lịch, trong đó có EXO Travel. Đây là lần đầu tiên nhiều người trong số họ rời khỏi vùng núi, bước chân đến đô thị lớn để trực tiếp giới thiệu về quê hương mình.
“Chúng tôi có khoảng 11 người đến gặp các công ty du lịch… chúng tôi phải cố gắng bán làng và homestay ở khu vực Lài.”
Chuyến đi này không chỉ là hành trình quảng bá mà còn là cơ hội để người dân hiểu sâu hơn về thị trường du lịch, tâm lý du khách và các loại hình dịch vụ lưu trú hiện đại như resort, khách sạn, hostel.
“Để trở thành một khách du lịch, tôi nghĩ điều đó rất rất tuyệt vời, đó chỉ là một thế giới khác.”
Bên cạnh đó, họ cũng mang theo đồ thủ công truyền thống để bán tại chợ đêm Hà Nội, góp phần quảng bá sản phẩm địa phương và tạo thêm nguồn thu nhập.
Giữ văn hóa làm nền tảng phát triển
Dù cởi mở tiếp cận cái mới, người H’Mông Đen ở bản Lài vẫn không quên nhiệm vụ quan trọng: gìn giữ văn hóa truyền thống. Việc giới trẻ ngày càng có nhiều cơ hội học tập, tiếp xúc với thành thị được đánh giá là tích cực, song cũng đặt ra thách thức trong việc bảo tồn tiếng nói, trang phục, và phong tục tập quán.
“Tôi muốn dạy trẻ vẫn giữ gìn văn hóa này… nếu chúng ta không giữ gìn văn hóa truyền thống, chúng ta sẽ mất nó.”
Người dân tin rằng, chính yếu tố văn hóa độc đáo là lý do khiến du khách tìm đến bản Lài, và đó cũng là thứ cần được gìn giữ để phát triển bền vững.
Một tương lai đầy hy vọng
Câu chuyện của bản Lài là minh chứng cho sự chủ động của cộng đồng thiểu số trong việc tiếp cận và tận dụng du lịch như một đòn bẩy phát triển. Thay vì chờ đợi sự hỗ trợ từ bên ngoài, họ tự tìm cơ hội, tự học hỏi, tự bước ra thế giới – và trên hết là giữ vững tinh thần lạc quan, tự hào dân tộc.
“Chúng tôi tự tin các công ty du lịch sẽ giúp đỡ làng của chúng tôi và chúng tôi rất vui vì điều đó.”
Trong làn sóng phát triển của du lịch cộng đồng tại Việt Nam, bản Lài nổi lên như một mô hình điển hình, nơi truyền thống và hiện đại không loại trừ lẫn nhau, mà cùng tồn tại và phát triển.
