This post is also available in:
English
Tương lai của giáo dục du lịch không còn là đào tạo kỹ năng truyền thống. Từ trí tuệ cảm xúc đến tư duy sinh thái và chuyển đổi số, bài viết này phân tích cách các bên cần hợp tác để kiến tạo hệ sinh thái học tập cho ngành du lịch hiện đại.
Bối cảnh toàn cầu: Khi bất ổn trở thành bình thường mới
Sự bất ổn đã trở thành yếu tố thường trực trong bức tranh kinh tế – xã hội toàn cầu, đặc biệt với các ngành kinh tế dễ bị tổn thương như du lịch. Trong bối cảnh đó, giáo dục du lịch không chỉ đứng trước áp lực thích nghi, mà còn phải tái cấu trúc toàn diện để giữ vai trò là “nhà máy sản xuất” năng lực cho một ngành đang biến động sâu sắc.
Sau COVID-19, Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) ghi nhận sự phục hồi đáng khích lệ ở khu vực Caribe, đặc biệt tại Trinidad và Tobago. Tuy nhiên, những con số tích cực này không đồng nghĩa với việc ngành du lịch đã ổn định. Ngược lại, chúng nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải đào tạo lại lực lượng lao động du lịch – không chỉ để phục hồi, mà còn để cạnh tranh và thích nghi với những xu thế mới.
Những đổi thay từ phía du khách: Từ hành vi đến kỳ vọng
Ngành du lịch hậu đại dịch đang chứng kiến sự thay đổi đáng kể từ phía cầu. Du khách không còn tìm kiếm dịch vụ đơn thuần mà mong muốn những trải nghiệm mang tính tái kết nối – với thiên nhiên, cộng đồng, bản thân, và các giá trị bền vững.
Các xu hướng như du lịch chậm, du mục kỹ thuật số, trải nghiệm thực tế ảo và du lịch tái tạo đang thay đổi nền tảng của hành vi tiêu dùng. Từ đó, giáo dục du lịch buộc phải mở rộng tư duy giảng dạy: không còn chỉ tập trung vào kỹ năng phục vụ hay quản lý, mà phải chú trọng đến khả năng sáng tạo, cảm xúc và hiểu biết liên ngành.
Kỹ năng cho tương lai: Tái lập cấu trúc năng lực ngành
Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025, ít nhất 50% lực lượng lao động toàn cầu sẽ cần được tái và nâng cao kỹ năng. Trong lĩnh vực du lịch, điều này không chỉ dừng lại ở kỹ năng nghề nghiệp mà bao gồm:
-
Kỹ năng xuyên suốt: khả năng giao tiếp, thích nghi, thuyết phục và giải quyết vấn đề.
-
Trí tuệ cảm xúc: thấu cảm, quản lý cảm xúc cá nhân và hiểu cảm xúc người khác – điều cực kỳ quan trọng khi phục vụ khách hàng trong những hoàn cảnh nhạy cảm.
-
Tư duy trải nghiệm: khả năng xây dựng, điều phối và đánh giá trải nghiệm du lịch chứ không chỉ cung cấp dịch vụ.
-
Kiến thức sinh thái và kỹ năng xanh: hiểu biết sâu sắc về bền vững, tuần hoàn, khí hậu và tiêu dùng đạo đức.
-
Kỹ năng số và tư duy kỹ thuật số: từ sử dụng công cụ quản lý đến tương tác ảo, storytelling đa nền tảng.
Do đó, giáo dục du lịch không còn là truyền đạt kiến thức, mà là xây dựng năng lực tổng thể – một mô hình đào tạo lấy người học làm trung tâm, đa chiều và linh hoạt.
Tư duy của người học mới: Mong muốn đóng góp, không chỉ đi làm
Nghiên cứu gần đây tại Trinidad và Tobago với 225 sinh viên cho thấy: động lực học ngành du lịch không đến từ thu nhập cao (chỉ 7% kỳ vọng thu nhập tốt), mà đến từ mong muốn đóng góp cho cộng đồng, thúc đẩy sự phát triển bền vững và cải thiện điểm đến.
Điều này mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới cho giáo dục du lịch: thay vì đào tạo người làm công, hãy đào tạo người kiến tạo. Chuyển đổi này đòi hỏi chương trình phải tích hợp các yếu tố khai phóng (liberal education) như đạo đức, công bằng xã hội, hiểu biết toàn cầu và phân tích tác động của du lịch đến con người, môi trường, văn hóa.
Khoảng cách kỹ năng: Thực tại chương trình chưa theo kịp xu hướng
Mặc dù các trường đào tạo du lịch đã có những cải tiến nhất định, khoảng cách kỹ năng vẫn tồn tại, đặc biệt là ở hai khía cạnh:
-
Thích nghi công nghệ: nhiều sinh viên cho biết chưa đủ năng lực sử dụng công nghệ mới trong thực tiễn.
-
Trí tuệ cảm xúc: khả năng xử lý tình huống, đồng cảm và xây dựng trải nghiệm khách hàng chưa được đào tạo bài bản.
Nếu không được cải thiện, giáo dục du lịch sẽ tiếp tục lạc hậu, không thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng đa dạng và tinh vi của thị trường lao động hiện đại.
Tái cấu trúc chương trình đào tạo: Hướng đến hệ sinh thái học tập linh hoạt
Giải pháp không nằm ở việc thêm nội dung, mà là định hình lại tư duy đào tạo:
-
Quản lý phòng (Housekeeping): tích hợp công nghệ giám sát tài nguyên, đo lường rò rỉ, kiểm soát môi trường.
-
Hướng dẫn viên: từ người kể thông tin sang người tạo trải nghiệm, tương tác cảm xúc, ứng dụng công nghệ AR/VR.
-
Ẩm thực và phát triển sản phẩm: không chỉ là kỹ năng nấu ăn mà còn là sáng tạo, thiết kế sản phẩm, thương mại hóa và tính bền vững.
Như vậy, giáo dục du lịch cần chuyển từ mô hình đơn ngành sang liên ngành, từ thụ động sang sáng tạo, từ đóng gói sang cá nhân hóa.
Mô hình hợp tác đa bên: Không ai đơn độc trong cải cách
Để thành công, các bên liên quan cần cùng nhau thiết lập hệ sinh thái học tập:
-
Trường đại học và tổ chức đào tạo: cập nhật nội dung, đổi mới phương pháp, kết nối với thực tiễn.
-
Doanh nghiệp du lịch: đóng vai trò như nơi học tập mở – qua thực tập, dự án cộng đồng, mentoring.
-
Chính phủ và chính sách công: định hướng chiến lược vĩ mô như du lịch thông minh, kinh tế xanh, số hóa.
-
Người học: phải chủ động, tư duy phản biện, có khát vọng và sẵn sàng học suốt đời.
Chỉ với sự đồng hành của toàn hệ thống, giáo dục du lịch mới có thể phát huy vai trò dẫn dắt thay đổi.
Giáo dục là hạt nhân của du lịch tương lai
Trong một thế giới ngày càng bất ổn và khó dự đoán, giáo dục du lịch đóng vai trò trung tâm trong việc định hình năng lực cạnh tranh quốc gia và khả năng phục hồi ngành.
Nó không còn là công cụ đào tạo nhân lực mà là nền tảng kiến tạo tương lai: nơi công nghệ, cảm xúc, bền vững và sáng tạo cùng tồn tại trong một hệ sinh thái học tập mở.
Thời đại của chương trình giáo dục “bền vững chỉ trên giấy” đã qua – giờ là lúc hành động, thích nghi và sáng tạo để kiến tạo ngành du lịch mạnh mẽ, nhân văn và phục hồi tốt hơn.
